Piqannarijakkai, qaujimanirmut namiilirmangaatta, namungappalliammangaattalu, qaujimaqqaariaqaqtugut nakinngaaqsimammangaatta.

Atuqtauqattaqsimajunit qaujimatsiariaqaqtugut.

Atsurunnaqtut sulijut qaujigiaqaqtavut atuqtaunikuujunit.

Akuniluaraaluk, gavamakkut qanuiliurningit inunnut ajjigiititsivannatik, naammanngittuulluni, nalimugiittumit pitsiaqtaugatik.

Kanata pilirijummariutillugu atuliqtitsinasunnirmit Juunaitat Naisan Nunarjualimaamit Sulinirairutimik Inulimaat Pijunnautinginnut, inunnik Inuit Nunangani ammuqtirillutik, Inuit nalunaiqtauvatsutik naasautitigut atirmiguungittuq.

Surusiit qallunaaniittut upigijauvalliatillugit ABC-nginnik ilinniarninginnut, Inuujut surusiit suattauqattalauqtut uqausirminik uqalimatillugit.

Gavamakkut atsuruqtillugit atausirmit aanniaqaqtailimatitsilirinirmit, Inuit nunalinnut aullaaqtitauvallialauqtut aanniarnaqtut amma aitturlunnaqtut siammappalliajummariullutik.

Arraagut 70 aniguqsimaliqtunit, puvallunnaqtuq siammappalliajummariutillugu Kanatalimaamit, gavamakkut isumaliurilauqtut qallunaanit matuiqsilluti nutaanik aanniaviralaanit amma ilinniaqtitsitsutik luuttaanit aanniasiuqtinillu. Kisiani ukiuqtaqtumi, gavamakkut pilirininga puvallunnaqtumut ippigusuttiarnirmuulaunngittuq uvvaluunniit paqqitsiarnirmut, kisiani avittuinirmit ilagiingujunit amma isumagijaqasiutigati inuit pijunnautinginnik.

Aulatsinirlunniulauqtuq taimailiurutaugiaqalaunngittuq. Tammarniulauqtuq amma aanniqsilauqtut Inunnik. Qaujimajunga amisuullusi tavvaniiqataujusi unnusaujuq attuqtausimajusi taatsumunga atuagarmut, qitsaaqtusi suli nalligijatsi tamaaniigunniirninginnut.

Ullumiujuq, tamaaniittunga mamiarumallunga gavamatuqakkut aulatsinirilauqtanginnik puvallunnaqtumit Ukiuqtaqtumit 1940-nginnik 1960-nginnut.

Amisuullusi qaujimatsiaqtusi taanna atuagaujuq qanuilingalaurmangaaq.

Angiqtitauqqaaraatik, Inuit qaujisaqtauqattalauqtut. Kinatuinnaq puvallusugijaujuq aullaqtitauqattalauqtuq nunalipaujarnut suurlu Haamutanmut amma Iatmantanmut, taqqigasannut uvvaluunniit arraagugasannut pijunniiqtitaunirmut aanniavimmi Inuktuuqtuqarunnangittuni.

Akunialuk, Inuit uppirusunniqalauqtut umiarjualiaruvit kisatsimajumut, angirranngisainnatuinnariaqaqtutit.

Inuit amisut piviqaqtitaulaunngittut pivagiijanirmik uvvaluunniit tavvauvutiiqsinirmik nalligijanginnik. Surusiit amisut angajuqqaanginnik qimatsititaulauqtut, innait amisut aullaqtitaullutik angirranginnik.

Tausantigasannik kilaamitanik ingirranaqpalauqtuq, umiarjuakkut, nunasiutikutaakkut, amma qangatasuukkut – ingirranaqpalauqtuq ullunut amisunut uvvaluunniit pinasuarusirnut amisunut. Taunungaujjauvalliallutik ilangit inuugunniiqattalauqtut.

Anaanagijaujut ataatagijaujullu, anigijaujut najagijaujullu qimattaujut uqaujjauqattalaunngittut nalligijangit namut aullaqtitaummangaat, uvvaluunniit qanuq akuniutigijumit aullaqsimaniarmangaaq. Inuujunniiqtuqaraimmat aanniaviliaqtitaujumit, qallunaani nunamuuqtauqattalauqtut. Ilaannilausunga iluviujut nalunaikkutaqaqtitauqattajujut, ilaannilausungattauq ilagijaujut tusaqtitauvajujut.

Inuit angirraqtitautillugit, ukiukkut nunalinginnuuqtaugajuqattajujut – uqquujunik ukiuqsiutinik annuraaqaratik ilagijangillu tusaumatitaunngitsiaqsuti tikinniarninginnik.

Taikkua surusiit utilauqtut, ilagijaminuuqattalauqtut puiguqsimajaminik, inuttituurunnaillillutik, nunangalu iqqaumanngitsiaqsuniuk.

Taakkunani arraagunit inutuunnalauqtuq, naluliqsimannalauqtuq, amma aannirnalauqtuq.

Kisiani gavamakkut aulatsinirijanga puvallunnaqtumit atausiulluni atuagarluutiulaunngittuq − ilagituinnalauqtanga anginiqsamut surainirmut aulatsinirlunnirmit.

Atuqtaujutuqaulauqtunik Alootook Ipellie-ulauqtuup uqaluraujautiliarilauqsimajanga nalunaiqsilauqsimajuq, uqaqsuni “apirilaunngittunga ilinniarumallunga takulauqsimanngitarnik iliqqusirmit tusalauqsimanngitarnillu uqausirmit.”

Inuujut surusiit aullaqtitauvalauqtut ilinniariaqtitaullutik amma gavamatuqakkut najurvinginnut atsuruqtitaullutik ilinniarnirmut uqausirmit tusalauqsimanngitaminik. Kamagijautsialaunngittut amma aanniqsuqtauvatsutik.

Kisiani taimaak Ipellie-up uqaluraujautinganiittuq, “qanuilingalirnira immini aulaniqalauqtuq, nakinngaarajarmangaarma kisuulirajarmangaarmalu.” Kisiani qanuilingalirnira isumaqsulaunngittuq − gavamatuqakkuulauqtut.

Gavamatuqakkut isumaliurilauqtut ilagiingujut – ilagijasi – aullaqtitaugajaqtut nunaliralaanginnik. Gavamatuqakkut isumaliurilauqtut Inuit nuttiqtitaugajaqtut ikajurniqaqullugit Kanataup nunaqarnirainingani qutsittumi.

Qaujimajunga Inuit ullumiujuq tavvaniiqataujut – Inuit Nunalimaanganilu – atsururniqaqsimajut taakkununga atuagarnut, arraagugasannut nunalisi amma pijunnautisi ippigijautsianngitillugit.

Taakkua pijjutigillugit – nuutaulauqsimajut, ilinniariaqtitauvalauqtut, puvallunnaqtumut atuagaujuq – taakkua atautsikkuulauqtut, taakkunungatsainnaq inunnut, arraagunut amisuuluanngimmarittunut. Taimailauqtut taikanitsainnaq arraagunit gavamakkut Inunnik nalunaikkutaqtaaqtitsitillugit nivingatarnik, ammalu ilagiingujut qimmiijaqtautillugit aulatsijinut.

Tamanna talurukkunaqtuq atuqsimajattinnik.

Qanuilingalirutausimajut taakkua pijjutigillugit qaujimatsiaqtatit:

Iliqqusirijaujuq amma uqausiq surattiqtaulauqtuuk.

Ilagiingujut iluittuulauqsimajunniiqsutik.

Inuusirijaujut siqumitaulauqtut aaqqigatsaugunniiqsutik.

Taakkua tammarniujut asiutuinnajjaanngittut – Kanata pisimatsiinnarniaqtuq ugguaqsimanirmit amma talurukkutisimanirmit.

Ullumiujuq, tavvaniittunga mamiarumallunga. Mamiarumallunga gavamatuqakkut aulatsinirilauqtangani puvallunnaqtuqtaqarjuaqtillugu 1940-nginnik 1960-nginnut.

Taanna atuagaujuq pijaarijaulauqtuq – atuqtaugumalauqtuq.

Kajusititaulauqtuq Kanataup Gavamanga qaujimagaluaqtillugit atsuruutauniarninganik Inunnut ilagiingujunut.

Kajusititaulauqtuq nunaliup piuniqpaakkut aturialinginnik isumagijaqaqqaaratik.

Taikkununga inunnut qallunaaliaqtitaulauqtunut − mamiappugut. Mamiappugut ilagijatsinnik qimaigiaqalauratsi, takutsautitsilaunnginnatta ippigusutsiarnirmit ilinnik amma paqqitsianirmit kamagijautsiariaqaraluaqtillutit. Mamiappugut aanniqsimanirijannut.

Taikkununga inunnut ilagijanginnut aullaqtitaulauqtunut – mamiappugut. Mamiappugut surailauratta pimmariuniqpaangujumit – angirraup nallinningani.

Taikkununga inunnut qaujimanngittunut suli qiturngasit, anaanasi, ataatasi qanuilaurmangaatta − mamiappugut.

Taikkununga nunaliujunut atsuruutiqaqtunut taatsumunga atuagarmut asinginnullu – mamiappugut. Mamiappugut tammarnirilauqtavut pijjutigillugit Inuit inugiangujut tatiqarunnanngittut aanniaqaqtailimalirinirmit, taimainninginnut ikajuqtaujariaqaqtillugit ikajuqtaujunnaillisuut.

Mamiappugut aulatsinirlunnirmit isumaqalauqsimaninginnik gavamatuqakkut piliriarijanginnut. Gavamakkut mamiaqsimaliqtut ilinniariaqtitauvalauqtunut amma inunnut nuutaulauqsimajunut. Kisiani atsururnarjuarniujuq, sivullirijaujunik kinguvaarijaujunut, taimailingainnaqtuq itijuullunilu.

Maannauliqtuq qaujimaliqtugut qanuiliurnirilauqtavut tammaqsimalauqtuq. Maannauliqtuq qaujimaliqtugut qanuiliuriaqaliqtugut aaqqigiaqullugu.

Arraagugasaalunnut utaqqititsigiaqalaunngikkaluaqtugut taimaak ilitsinnik tusaqtitsinirmit. Mamiappugut tamanna atsurunnaqtuq akuniluaraaluk pisimaliratsiuk. Mamiappugut utaqqilaurnittinnut, amisualuit taatsuminga mamianniujumit tusalauqsimajjaanngittut.

Ullumiujuq, tigumialiqtavut aannirutaulauqtut atuagarnut amma qanuiliurutaulauqtunit gavamatuqakkunnut. Inuit akiraqtuqtauningit narrugijauningillu, taimailauqpuq, taimainginnarniaqsunilu, naammagijaunngitsiaqtuq.

Mamiannituaq naammanngilaq. Suliniraigiaqaqtugut aaqqigiaqsiluta.

Nunalirjuangulluta asijjiigunnanngittugut aniguqsimajariiqtunit, kisiani niruarunnaqtugut kingullirmit qanuiliurnialirmangaatta.

Ullumiujuq, saqqititsigumajugut sivunitsattiavammik. Sivunitsamit ippigusutsiarnikkut amma katujjiqatigiinikkut.

Kanatamut Angajuqqaarjuarijaullunga, angiqsimallarittunga inuuqatigiitsialiqullugit Kanataup Gavamanga Inuillu. Piliriqatigiitsiarnirmit aaqqigiaqsinirmit angajuqqautiqarnirlunniulauqtumut amma aulatsinirlunniulauqtumut ilitsi nunalinginnik. Kajusiniqatsiarnirmit aqqutitsatinnik saimmaqatigiinnirmut.

Aqqutitsakutaangulangajuq, kisiani alluriaqatigiiluta.

Aaqqigiaqsingikkutta kingunittinnik tammarniujunik, sivumuarunnajjaanngittugut.

Ullumiujuq, gavamatuqakkut saqqiirngautijut taatsuminga Nanilavut Piliriangujumit, katujjiqatigiinnikkut inunnik, amma kiinaujarnik atuinnautitsinirmut ikajuqsunirmut piliriarijaulaaqtunut.

Inuktitut, Nanilavut tukiqaqtuq “let’s find them”, taanna piliriangujuq taatsumunga turaangajuq – nanisinirmit amma upigusunnirmit inunnik asiujijaulauqtunik puvallunnaqtuqtaqarjuaqtillugu, amma mamisarnirmit aniguititsinirmillu kikkulimaanut qimattausimajunut.

Isumannguarunnangittungaluunniit qanuikkajarmangaaq nalligijannik asiujisimaluni, qaujilauqsimangillunilu sulauqsimammangaaq.

Tavvuuna piliriangujukkut, Inuit atuinnaqarviugajaqtut tukisigiarutinit ilagijangit qanuinnirmangaatta, kiinaujarnillu atuinnautitsijugut tisamanut avittuqsimajunut nunataaqsimajunut katujjiqatigiingujunut ikajuqsunirmut qangattautitsanut ilagiingujunut ilanginnut nanisisimajunik nalligijangita iluvinginnik.

Kiinaujarnik atuinnautitsimmijugut nalunaiqsinirmut iluvinit amma saqqiinirmut nalunaikkutarnik. Kisutuinnarmut angajuqqaarijaujuup nipinga utiqtitaugunnanngilaq uvvaluunniit piqannarijaujuup nallinninga, kisiani qaujimatsiarnirmit nami nunamuuqtausimammangaat pigiarutitsauvuq upigusunnirmit iqqaumajauninginnik.

Taimainginnaujarninginnut, Inuit pitsiaqtauqattalaunnginningit puiguqtausimajut uvvaluunniit sanirvattausimatuinnaqtut. Taimaititsikkannijjaanngittugut. Taimaimmat ikajuqsuqtugut nunalinnik sivuliqtiqarlutik qanuiliurniujunit amma iqqaumatsinirmut, amma inulimaanik ilinniaqtitsinirmit.

Sivumuaqpallianginnarnirmut saimmaqatigiinnirmut, nunalirjuangulluta tamakkirluta pisimatsigiaqaqtugut atuqsimajatuqattinnik.

Kingunittinnik ilinniaqsimagatta, sivumut tautugiaqarmijugut sivunitsattiariniqsaunirmut – sivunitsaqarluta puvallunnaqtuqangilluni.

Puvallunnaqtuq nuqqaqtitaugunnaqtuq amma pijunniiqtitaugunnaqtuq. Inuugunniirutaugiaqanngittuq. Kisiani puvallunnaqtumut inuugunniiqattaqtut suli surusiit, innait, amma sivuliqtiujut. Inuit puvallunnaqtuqarningit Inuit Nunangani 300-ngiqsurlugu amisuuniqsaujut Kanatami nunaqaqqaaqsimanngittut inugiarniujunit. Taimaigiaqanngittuugaluaq.

Arraani, Kanataup Gavamanga amma Inuit Tapiriit Kanatami angiqsimalauqtuuk puvallunnaqtuqarunniiqtitsinirmit Inuit Nunangani tikillugu 2030, amma aitturlunnaqtuq puvallunnaqtuqarunniirluni 50 pusantimik arraagunit pingasuujuqtunit atulaaqtunit.

Kisiani pitaqarunniiqtitsinasuarnirmit taatsuminga aanniamit pijariakinngimmat suurlu aannialiriikkusiqtaunikkut uvvaluunniit qaujisaqtaunikkut − kisiani taakkua ilagijaujummariujuuk.

Nuqqaqtitsinirmit taatsuminga atsururnaqtumit, qaujimatsiariaqaqtugut Inuit inuuvammata, qautamaat, attuqtausimalluti aulatsinirlunniulauqtumut. Iqqaumaguvit qallunaanut aullaqtitaulauqsimanniruvit, upinnaraniugaluaq ujjiqsuqtutit gavamakkut pilirijjusinginnik ullumiujuq.

Taimaigiaqanngittugut atukkanninirmit kingunittinnik tammarutaulauqtunik. Taimaigiaqanngittugut isumaliuriluta aaqqigiarutitsanit.

Taimaimmat nutaamit pilirijjusiqarasuaqtugut, ilitsinnik sivuliqtiqarluta.

Gavamavut kiinaujaqaqtitsijut ilitsi parnautingani, Inunnik sivuliqtiqarlutik parnautimi, $27 milian ungataanut arraagunut tallimanut puvallunnaqtuqarunniiqtitsinirmut Inuit Nunangani. Taakkununga kiinaujarnut, ikajuqsurmijavut Nunavut, Nunatsiavut, Nunavik, amma Inuvialuit Nunanga aaqqitsuinirmit namminiq piliriaqanirmut parnautinginnik.

Taimaatsainnaq nutaamit pilirijjusiqaliqtilluta katujjiqatigiinirmut, tunngaviqarmijuq tautunirmit puvallunnaqtuq kisuullarinningani: aanniangujuq iijagatuanut pijunniiqtitaujunnanngittuq.

Kamagijaqariaqaqtugut ajuqsarnirmit, niqitsaqainnariaqarnirmit, amma naammattunik illuqarnirmit. Piliriaqaqtilluta turaallarittumit puvallunnaqtumut, kiinaujaqaqtitsimmijugut pijariakinniqpaanut, ilaqaqsunik $640 miliannik illulirinirmut Inuit Nunangani.

Taanna illulirinirmut parnauti aaqqitsuqtaulauqtuq Inunnut katujjiqatiqaqsutik gavamatuqakkunnik, amma kajusititaulaaqtuq Inunnut. Angiqsimajugut nanisinirmit nunalinnik namminirijaujunik, nunalinnik aulataujunik aaqqigiarutitsanik, tavvuunaangaraluaqqat kiinaujakkut, taikuuna Nanilavut Piliriangujukkut, uvvaluunniit naukkutuinnaq piliriarijattinnik Inuillu Gavamatuqakkullu Katujjiqatigiinninginnut Katimajiralaakkut.

Upinnaraniugaluaq, kinatuinnarmut uqariaqanngittunga pivallianiqaraluaqtilluta, pijatsalimmariuluugatta suli.

Nalunanngitsiammarittuq nunaliujut atsurunnallarittunit saqqivviusimaqattaqtut.

Kisiani nalunanngimmarittuq Inuit aniguititsikkauninginnik.

Sivumuaqpallianiarluta uqatsiariaqaqtugut tammalaunnittinnik. Pivagiijaqsimagiaqaqtugut aaqqigiaqsinirmut. Taanna pijjutigillugu ullumiujuq tavvaniijjutigivara.

Unnusaujuq mamiarniujuq sulinirairutiuvuq ilinnut.

Sulinirairutiuvuq puigulauqsimannginnirmut Inuit aanniqtaulauqsimanninginnut, ilagijatsinnullu.

Sulinirairutiuvuq, Kanatamiulimaat kiggaqturlugit, sivunitsattiavaliurnirmut. Sanaqatigilutigu.

Qujannamiik.

Merci. Thank you.